Američki karabin .30 M1
Ova elegantna puška se koristila širom sveta u zonama američkog uticaja u brojnim oružanim sukobima, a veća količina je prodata na tamošnjem civilnom tržištu jer je svojevrsna ikona među poštovaocima njihove slavne prošlosti. Koristi se uspešno i u lovu određene divljači, a u tom kalibru je napravljeno nekoliko revolvera i poluautomatskih pištolja, dok je spisak proizvođača municije impozantan i među njima je naš užički „Prvi partizan“. Fabrika Inland je obnovila produkciju za prekookeanske zaljubljenike, a ti novi modeli imaju opciju ugradnje optičkih i svetlosnih pomagala što je primereno novom dobu.
Dolazimo do upotrebe karabina .30 M1 na našem području, jer se oko toga vodi podosta polemike i određeni primerci se neosnovano pripisuju značajnim ličnostima iz prošlosti. Bez sumnje su pripadnici OSS (preteča CIA) Robert MekDauel, Đorđ Musulin i Nik Lalić tokom 1944. godine i „Operacije Halijard“ evaukacije savezničkih vazduhoplovaca s okupiranog područja Jugoslavije poklonili jednu ovu pušku pukovniku Dragoljubu Mihailoviću koji je rado nosio kao znak angloameričke naklonosti prema pokretu koji je predvodio. Ali, činjenica da taj primerak nije izložen u postavci arhive BIA je uzrokovala da nekolicina vlasnika oružja identičnog modela tvrdi kako poseduju upravo njegov karabin ili jedan od onih koji su njihovim precima u znak zahvalnosti uručili spašeni američki piloti. Istine radi, posade američkih ratnih letelica uopšte nisu dobijale .30 M1 karabine kada su išle u borbene misije, kao što treba uzeti u obzir notornu činjenicu da su pri NOVJ na više lokaciji bile zvanične misije američkih oružanih snaga, čiji su pripadnici pretežno koristili upravo ove puške, o čemu svedoče sačuvane fotografije.
Takođe, treba s krajnjom rezervom prihvatiti navode drugi vlasnika pušaka istog tipa i kalibra kako primerci u njihovom posedu vode poreklo iz 1972. godine, kada je likvidirana diverzantsko-teroristička grupacija proustaški nastrojenih emigranata u zoni Raduše. Bez obzira na sve navedeno, uvek je prijatno ponovo se sresti s ovim više nego uspešno osmišljenim oružjem koje je bilo daleko ispred svog vremena, pogotovo u očuvanom stanju kao što je ono u zbirci našeg prijatelja Dejana Šojića.
M. Milanović
foto O. Volk
