Bitka za ostrvo Vejk (1941)
Bitka za ostrvo Vejk (engl. Battle of Wake Island), vođena 11−23. decembra 1941, bila je deo japanske ofanzive na Pacifiku u Drugom svetskom ratu. Američka posada ostrva, napadnuta neposredno posle bitke kod Perl Harbora (7. decembra 1941), odbila je prvi japanski napad sa teškim gubicima i prinudila Japance da traže pojačanja. U drugom napadu, Japanci su angažovali čitavu armadu (uključujući i 2 nosača aviona) protiv nekoliko stotina američkih branilaca i zauzeli ostrvo.
Vejk je skupina usamljenih američkih ostrva u severnom delu Tihog okeana, 3.701 km zapadno od Honolulua, ukupne površine 7.8 km2. Sastoje se od 3 koralna atola (Vejk, Pil (Peale Island) i Vilks (Wilkes Island), koja leže na svega 6-7 m nadmorske visine, obrasla kokosovim palmama. Centralno ostrvo je Vilks. Ostrva je 1796. otkrio američki kapetan Viljem Vejk (William Wake), po kome su i dobila ime. Pomorski oficir SAD Čarls Vilks (Charles Wilkes, 1798-1877) i istraživač Ticijan Pil (Titian Peale, 1799-1885) stigli su na Vejk 1841: po njima su druga dva atola dobila ime. SAD su anektirale Vejk 4. jula 1898. Pod upravu SAD stavljena su 1934, i na njima je izgrađen aerodrom i pomorsko-vazduhoplovna i podmornička baza. Uoči napada, ostrva su imala oko 1.000 stanovnika.
Amerikanci su 1941. počeli utvrđivati ostrvo i graditi vazduhoplovnu i pomorsku bazu. Neposredno pred japanski napad, odbranu Vejka činili su 6 baterija obalske artiljerije 127 i 75 mm, nekoliko baterija PAA, 12 lovačkih aviona i oko 500 vojnika. Prema japanskom ratnom planu, Vejk je trebalo zauzeti u početnoj fazi rata, urediti ga kao pomorsko-vazduholovnu bazu i uključiti u spoljni odbrambeni pojas osvojenih područja Tihog okeana. U munjevitom prodoru u Jugoistočnu Aziju, Japanci su 11. decembra 1941. pokušali da se iskrcaju na Vejk. Za osvajanje ostrva upućen je desantni odred jačine 1 krstarica, 2 razarača i oko 450 ljudi u prvom, i nekoliko transportnih brodova u drugom ešelonu. Osiguranje desanta vršili su 2 lake krstarice, 6 razarača i 2 podmornice. Dok su se japanske snage približavale ostrvu, japanski avioni su 8. i 9. decembra snažno bombardovali ostrvo sa baza na Maršalovim ostrvima. Iznenadnim napadom uništeno je na aerodromu 9 američkih aviona, oštećene su instalacije, postrojenja i nekoliko oruđa obalske artiljerije.
Međutim, posada Vejka uspela je da ponovo uspostavi odbrambeni sistem i spremno je dočekala Japance. Kad se japanski desant približio 11. decembra na oko 7 km od Vejka i desantni čamci pod zaštitom vatre krstarica i razarača krenuli ka ostrvu, naišli su na snažan otpor američke obalske artiljerije i preostalih lovaca. Uz gubitak 2 razarača Japanci su odbijeni i prinuđeni na povlačenje. Posle osvajanja Gvama i Truka, Japanci su 20. decembra uputili nove snage (sastava 2 nosača aviona, 6 krstarica, veći broj razarača i transportnih brodova, sa oko 2.000 ljudi) radi osvajanja Vejka. Posle snažnog bombardivanja, Japanci su lako zauzeli ostrvo 23. decembra i držali ga sve do kapitulacije Japana 1945.
