Markomanski ratovi
Markomanski ratovi (u savremenim zapisima poznati kao Germanski rat – belllum Germanicum – ili Germanska ekspedicija – expeditio Germanica) je naziv za seriju povezanih oružanih sukoba između Rimskog carstva s jedne, te saveza uglavnom germanskih plemena na čelu sa Markomanima i Kvadima sa druge strane, a koji su se vodili od 166. do 180. Glavno poprište im je bio gornji i srednji tok Dunava, odnosno tadašnja severna granica Carstva, koju su Rimljani nastojali osigurati od sve učestalijih i masovnijih upada u dubinu rimske teritorije. Ratovi su završili rimskom pobedom i relativnom stabilizacijom granice, ali tek nakon duge i iscrpljujuće borbe koja je pokazala brojne slabosti Carstva, koje će još više doći do izražaja u kasnijim periodima.
Do ratova dolazi kada su krenule prve veće seobe u srednjoj Evropi, kada su Goti krenuli na jugoistok potiskujući germanska plemena sa severa i istoka. Rezultat toga je pokretanje germanskih i drugih nomadskih plemena na jug preko severne granice Rima i preko Dunava. Posle višegodišnjih ratova i intenzivnih diplomatskih aktivnosti rimljani su uspeli da mirovnim ugovorima pridobiju deo varvarskih plemena i 172. godine rimljani po prvi put prelaze Dunav i ulaze na markomansku teritoriju. Tu su rimljani u nizu bitaka ostvarili pobede i pokorili markomane, a u narednim godinama su krenuli sa pokoravanjem i ostalih varvarskih plemena i pokorili i Hate i Kvade.
Rimljani bi možda i nastavili pohod protiv preostalih plemena i uspostavili dve nove provincije, Markomaniju i Sarmatiju, ali je kampanja obustavljena nakon pobune Avidija Kasija na istoku, nakon čega je vojska povučena i poslata da ugasi pobunu. Nakon gašenja pobune i proslave trijumfa u Rimu, već naredne godine dolazi do nove pobude plemena, prvenstveno kvada i markomana, Rim 178. godine opet šalje vojsku na sever gde su opet trijumfovali i kod Trenčina ostvarili odlučujuću pobedu. Dana 17. marta 180. godine Marko Aurelije umire u blizini današnjeg Beča, nakon čega njegov sin i naslednik Komod ne pristaje da posluša svoje generale i nastavi pohod, već se vraća u Rim i počinje mirovne pregovore sa Markomanima i Kvadima čime su okončani višegodišnji ratovi. Rimske trupe koje su se vraćale kući su sa sobom donele i kugu (Antoninijeva kuga) koja je u narednim godinama ubila između 7 i 8 miliona ljudi što je znatno oslabilo Carstvo.
