Snajperska puška Barrett MRAD

Tržište snajperskih pušaka je šire i raznovrsnije nego ikad, praktično je nemoguće nabrojati šta se sve nudi, a vrlo je često teško identifikovati koje oružane snage koriste koje puške, jer i tu ima varijacija, od jedinice do jedinice. Neretko vojne, policijske, specijalne, antiterorističke jedinice, istovremeno koriste i nekoliko tipova pušaka iste kategorije. To znači da je nekada vrlo važna standardizacija svedena na kalibre.
Interesantna je priča o prihvatanju Barrett MRAD u američki SOCOM (Special Operations Command). Samim tim što se zapravo radi o združenoj komandi specijalnih jedinica oružanih snaga sa najvećim vojnim budžetom, izbor standardne (ako se to danas tako može nazvati) snajperske puške i te kako privlači pažnju. Još 15. januara 2009. godine SOCOM je raspisao konkurs za novu snajpersku pušku PSR (Precision Sniper Rifle), koja bi zamenila sve kompaktne snajperke u kalibrima .300 Winchester Magnum i .338 Lapua Magnum. Pokazalo se da su ovi kalibri vrlo korisni, jer nose višestruko veću kinetičku energiju od 7,62×51 mm, sa znatno većim efikasnim dometom, što ih čini solidnom alternativom čak i moćnim 12,7×99 ili 12,7×108 mm.
Drugi zahtevi su bili: da koristi ručno repetiranje ili pozajmicu gasa, sa verzijama namenjenim za levoruke i desnoruke strelce, da postiže preciznost bolju od 1 MOA na daljinama 300 do 1500 m. Kasnije dopunjeno zahtevom da se ta preciznost postiže na bazi ispaljenih 10 metaka, da je ukupna dužina manja od 1321 mm, masa ispod 8,16 kg sa standardnom šinom i punim okvirom sa pet metaka, a da vreme za rasklapanje bude kraće od dva minuta i da je srednje vreme između dva otkaza preko 1000 metaka. Svakom poznavaocu je sasvim jasno da ovi zahtevi nisu nimalo laki, ali prodaja SOCOM je bio svakako prestižan i finansijski unosan posao, te se prijavilo devet kompanija, pravi krem svetske puškarske industrije. Pobednik konkursa SOCOM proglašen je 8. marta 2013. godine. Od 5150 pušaka izabran je renomirani “Remington”, sa puškom MSR (Modular Sniper Rifle), koja je “porazila” sjajnu Sako TRG M10. Tako je puška MSR dobila zvaničnu oznaku M21 PSR. Međutim, u praksi su se pokazali pojedini nedostaci, odnosno, prema pojedinim karakteristikama, zahtevi konkursa PSR nisu bili ispunjeni, tako da je pokrenut novi tender, nazvan Advanced Sniper Rifle (ASR). Odluka je 2019. godine pala na nabavku Barrett MRAD – Multi Role Adaptive Design. Zvanična oznaka je M22 ASR.

Skoro sve savremene snajperske ali i jurišne puške, čak i mitraljezi sve češće dobijaju karakterističan spoljašnji izgled koji karakterišu skeletirani elementi prednjeg potkundaka, oslonac za rame, sa izraženim standardnim šinama, dodatni uređaji i dr. Sve to je propraćeno prilično četvrtastim oblikom, ne baš najpogodnijim za nošenje kroz gustu vegetaciju. Barrett MRAD je prilično različito oružje, sa, skoro aerodinamičnom linijom, naročito na gornjoj ivici potkundaka. Iako se MRAD u verziji za SOCOM javlja u kalibru .338 Lapua Magnum, danas s pravom jednim od najpopularnijih snajperskih kalibara, na raspolaganju je čitav spektar drugih – od 6,5 Creedmoor, .260 Remington, .308 Winchester (7,62×51 mm), 7 mm Remington Magnum, .300 Winchester Magnum, do .300 i .338 Norma Magnum. Sasvim je jasno da su svi, osim možda .308 Winchester prilično “vrući” kalibri, relativno velike početne brzine i sjajne balistike, dok je ovaj izuzetak tu više zbog univerzalnosti i rasprostranjenosti.
Tehnički gledani, MRAD je evolucija dobro poznate Barrett 98B, iz arsenala američkih Rendžera, britanskog SAS i indijskih specijalnih snaga, što dovoljno govori. Osnovna karakteristika je preciznost od ispod 1 MOA. Postoji nekoliko izmena, od kojih je najvažnija laka i brza zamena kalibra u poljskim uslovima, jednostavnim odvrtanjem dva vijka i jednostavnom zamenom glave zatvarača. Prema tvrdnji proizvođača, zamena cevi, tj. kalibra može da se izvrši za ispod dva minuta! Mora se reći da je ovaj poduhvat Druga izmena je sklopivi oslonac za rame. Barrett 98B, kao i MRAD, odnosno M22 su repetirke, sa obrtno-čepnim zatvaračem i slobodno plivajućim cevima, čime se postiže maksimalna preciznost.

Cevi mogu biti teške i lake, sa uzdužnim žlebovima za obezbeđenje krutosti i smanjenje mase, kako bi se zadovoljili zahtevi SOCOM. Oslonac za rame je skeletiran, ali ne odaje toliko složenu konstrukciju kao druge snajperske puške. Ima podesivu obrazinu, visinu oslonca za rame, monopod, kao i dužinu, koja se podešava vrlo jednostavno, jednim utvrđivačem. Postoje četiri standardne Picatinny šine, gornja, na 12 sati je ekstremno duga (21,45 inča, tj. 552 mm), sposobna za prihvat mehaničkih i optičkih nišana, a tu su i tri dodatne šine, donja na 6 sati, i bočne, na 3 i 9 sati. Ove kraće šine mogu biti u dijapazonu dužina 51 do 102 mm, a inovativna je mogućnost njihovog postavljanja na različitim pozicijama duž puške u skladu sa potrebama korisnika.

Rasklapanje i upotreba je vrlo slična sa jurišnim puškama M16, sa kojima su bez sumnje svi korisnici oružanih snaga SAD odlično upoznati, čime se znatno ubrzava, pojednostavljuje i pojeftinjuje obuka. Osim toga, dobar deo specijalaca drugih zemalja, naročito zapadnih, ciljna grupa korisnika ovih snajperskih pušaka je takođe upoznata sa M16 ili derivatima u vidu karabina M4. U tradiciji zapadnog puškarstva, MRAD se rasklapa uklanjanjem čivija: postoji jedna u sanduku pozadi i dve napred. Sanduk i prednji potkundak su izrađeni od legure aluminijuma cinka i magnezijuma, uz površinsku, vrlo otpornu prevlaku cerakote koja može da se dobije u različitim bojama po želji korisnika.
Puška može da prihvati više različitih cevi, od kojih je najduža ona od 686 mm, pri čemu je ukupna dužina puške 1255 mm, a masa 6,94 kg, verovatno bez ili sa praznim okvirom kapaciteta 10 metaka. Iako ove brojke deluju u skladu sa zahtevima SOCOM, najviše oduševljenja izazvala je preciznost MRAD. Ako se za Barrett 92B tvrdilo da sa snajperskom match municijom može da postigne ispod 1 MOA, za MRAD je to čak 0,5 MOA na daljini 1500 m, što ipak deluje “ubedljivije”. MRAD sa standardnom municijom postiže manje od 1 MOA, praktično onoliko koliko 92B postiže match municijom. Međutim, još ubedljivije zvuče podaci postignuti izraelskom municijom renomiranog proizvođača IMI, koja u rukama temeljno obučenih snajperista postižu 0,35 MOA, doduše na daljini od 100 m, što praktično znači da se postižu grupe od 11 mm. Ovakva grupa znači da osa ispaljenog zrna pada unutar otvora od prethodnih pogodaka u metu!

Barrett MRAD je postala prilično popularna snajperska puška za specijalne jedinice, što je uostalom i razlog nastanka. Pored američke komande specijalnih snaga, MRAD koriste i Indonežanska paravojna specijalna jedinica BRIMOB policijskih snaga, Norveške specijalne snage vojske i policije. Zanimljivo je navesti ne same korisnike, već i snajperske puške koje će zameniti, što dovoljno govori o karakteristikama i poverenju korisnika. Izraelska protivteroristička jedinica Yamam je prihvatila MRAD i to za zamenu sjajnih francuskih PGM Hecate .338. Konačno, Novi Zeland je takođe nabavio Barrett MRAD i njima zamenjuju takođe sjajne britanske Accuracy International Arctic Warfare, takođe u kalibru .338 Lapua Magnum. Sasvim je jasno da je Barrett MRAD, odnosno M22 vrlo sposobna puška, ekstremno precizna i pripada samom vrhu snajperske tehnike danas.
Prof. Dr Sebastian Baloš