Kontrolor uličnih nemira

Uprkos konstantnoj, značajnoj potražnji i mnogobrojnim specijalizovanim proizvođačima, na polju neletalnog, specijalnog policijsko-vojnog oružja, već dugo se nije pojavio kvalitetan model, namenjen ispaljivanju signalne, gasne, onesposobljavajuće i nisko probojne municije. Većina postojećih modela, u upotrebi je više decenija i uglavnom je reč o glomaznim, teškim i davno prevaziđenim konstrukcijama, prilično nekomfornim za korišćenje u zahtevnim, taktičkim situacijama. Upravo ovu prazninu na tržištu, iskoristila je relativno nova američka firma „Bates & Dittus LLC“ iz Konektikata, koja odnedavno proizvodi novi model signalno gasne specijalne puške, označen kao B&D ExD-37 Extreme Duty Top Break 37 mm Launcher, koji su zbog izuzetnog kvaliteta, do sada već prihvatile brojne policijske i SWAT (Special Weapons and Tactics) jedinice u SAD. Ovakvo oružje, namenjeno je pre svega službenim korisnicima, za kontrolu uličnih nemira, talačke situacije i druge ekstremne zadatke i specijalne namene. Neke varijante, sa limitiranim vrstama municije, mogu da se pronađu i na civilnom tržištu, kao signalne i neletalne samoodbrambene puške.
Najnoviji model firme „Bates & Dittus LLC“, sa osnovnom cenom od oko 775 dolara, je moderno, prilično kompaktno i veoma funkcionalno oružje, po izgledu i konfiguraciji slično karabinu M-4. To ga, posebno na američkom, ali i drugim tržištima gde je porodica pušaka M-16 u upotrebi kao standardno službeno oružje, čini favoritom među postojećim modelima i garantuje mu uspesnu budućnost. Razvoj specijalnog lansera ExD-37, počeo je pre nekoliko godina, tada manje poznati proizvođač „Bates Manufacturing LLC“, modelom 37 mm Fireball Launcher, koji je zvanično promovisan tokom 2009. Taj model (dobrim delom zasnovan na konstrukciji vojnog bacača granata M-79), bio je jednometno, prelamajuće oružje, bez ikakvog sigurnosnog mehanizma. Opaljenje je vršio spoljašnjim orozom, koji se pre upotrebe ručno zapinjao. Cev se prelamala posle povlačenja poluge, smeštene ispred obarača, a prilikom njenog otvaranja, ekstraktor sa jakom oprugom je izbacivao ispaljenu čauru, u čemu je i vidljiva najveća sličnost sa modelom M-79. Osnovna mana ovog modela bili su prilično komplikovani i neefikasni nišani, postavljeni direktno na cev. Ipak, krajnje jednostavan za upotrebu i pouzdan pri korišćenju, ovaj lanser se u praksi odlično pokazao, a proizvođač je nastavio usavršavanje, da bi godinu dana kasnije, na tržište lansirao novi, savršeniji model – ExD-37.
Proizvodnju današnjeg modela počela je nova, preregistrovana firma, izrađujući ga po visokim standardima, pa uspeh nije izostao. Samo godinu dana kasnije, ovo oružje je već postalo najtraženiji lanser na severnoameričkom službenom tržištu. Uspeh potvrđuje i promocija najnovijeg podcevnog lansera ove firme, nazvanog UBL-37 mm Underbarrel, na čuvenom sajmu oružja u Las Vegasu – Shot Show, održanom u januaru 2011.
Čemu duguje uspeh, model ExD-37 otkriva već na prvi pogled. Ovo prelamajuće, jednometno oružje, nudi se u dve varijante, sa cevima od 305 ili 406 mm. Obe cevi su konceptovane po najsavremenijim taktičkim zahtevima današnjice: sa teleskopskim kundakom, sa četiri pozicije fiksiranja identičnim kao kod karabina M-4 (sa koga je preuzet i oblik rukohvata), prednjim rukohvatom montiranim na donju od dve Picatinny šine pune dužine, montirane sa obe strane cevi i apsolutno sigurnim mehanizmom za okidanje sa skrivenim unutrašnjim orozom i mehanizmom DAO (double action only). Uprkos odsustvu sigurnosnih mehanizama, lanser je potpuno bezbedan za upotrebu, jer je opruga udarača uvek otpuštena, a oroz se nateže samo prilikom povlačenja obarača, sa prilično velikom silom okidanja od oko 6.800 g.
Iako krajnje jednostavna, konstrukcija ovog modela je čvrsta i pouzdana, a konceptovana je tako da izdrži najekstremniju terensku upotrebu, u bilo kakvom okruženju i klimatskim uslovima. Cev i sanduk oružja su od snažne i žilave legure dur-aluminijuma namenjene avio industriji u SAD označene kao 6061, zaštićeni od korozije mat crnim eloksiranjem (po strogim vojnim standardima Mil-A-8625F Type III, Class 2). Unutrašnji delovi mehanizma za okidanje napravljeni su od hrom-molibdenskog čelika visokog kvaliteta sa oznakom 4140.
U osnovnoj konfiguraciji, ovo oružje nema fiksne nišane, ali zahvaljujući punoj Picatinny šini sa gornje strane, može da se opremi refleksnim nišanima firme „Aim Point“ i odličnim, pouzdanim preklopnim mehaničkim nišanima Buis, koji se nude opciono. Iako je u osnovi konstruisan za korišćenje patrona kalibra 37 mm, uz doplatu od po 50 dolara mogu da se poruče i adapteri u kalibru 26,5 mm ili lovački kalibar 12, čime se paleta raspoložive municije dramatično proširuje.
Uz lanser, na raspolaganju je paleta patrona sa signalnim raketama, gasnim punjenjem sa nekoliko različitih vrsta nadražljivaca koje policija u SAD koristi, dimna punjenja, jedinačni projektili od drveta i gume za probijanje laganijih prepreka (vrata, roletne ili staklene površine), kao i punjenja sa gumenom sačmom za privremeno onesposobljavanje. Posebno se nude patrone sa šok granatama, koje imaju početnu brzinu od oko 30 m/s, što im omogućava da lako probiju i deblja prozorska stakla, posle čega eksplodiraju, uz snažan bljesak i zaglušujući prasak. Pored municije za službenu, u ponudi je i ona klasifikovana za civilnu upotrebu, sa signalnim raketama bele, crvene, zelene, plave, žute, srebrne i zlatne boje, sa početnom brzinom od oko 120 m/s. Proizvođač napominje, da lanser može da koristi i sve druge standardne patrone u kalibru 37 mm, uključujući i vojne, što znatno proširuje spektar njenih mogućih namena.
Sa zaista impresivnim karakteristikama, koje novi lanseri ExD-37 imaju, nije čudo da su ih sa oduševljenjem prihvatile brojne američke bezbednosne strukture, kao i deo civilnog tržišta (uglavnom firme za privatno obezbeđenje), koji prati dostignuća ovog segmenta industrije oružja.
Ostaje samo da se napomene, da mlada firma „Bates & Dittus LLC“ trenutno nema pravu konkurenciju na tržištu, jer specijalne lansere, kvaliteta sličnog njihovom, za sada malo ko nudi.
B. VOJVODIĆ