Odred niskog rizika

Nedavno je u Sofiji održana svečanost na kojoj je obeležen značajan jubilej – 30 godina postojanja i rada specijalne jedinice policije Bugarske – SOBT (Specijalni odred za borbu protiv terorizma). Tokom tri decenije delovanja ova elitna jedinica rešila je brojne visokorizične bezbednosne zadatke, složene talačke situacije, pred lice pravde privela počinioce teških krivičnih dela i pripadnike organizovanih kriminalnih grupa, štitila i obezbeđivala važne domaće i strane ličnosti, državnike i skupove. (Npr. u maju 1981, na aerodromu u Burgasu, jedinica je izvela uspešnu akciju oslobađanja otetog putničkog aviona DC-9 turske aviokompanije sa 86 putnika i uhapsila otmičare). Pripadnici ove jedinice izlagali su i svoje živote, da bi uspešno obavili poverene zadatke. O tome govori i spomen ploča u bazi jedinice sa imenima sedmorice pripadnika koji su izgubili živote pri obavljanju dužnosti u periodu od 1983, do 1998. To je mesto koje spaja prošlost, sadašnjost i budućnost jedinice. Mesto na kome se pripadnici napajaju snažnim osećanjem patriotizma i profesionalizma.
„Spetsializiran Otriad za Borba s Terorizma“ – SOBT formiran je 10. decembra 1979, naredbom koju je potpisao tadašnji ministar unutrašnjih poslova Narodne Republike Bugarske, general-pukovnik Dimitar Stojanov. Prvobitni naziv jedinice koji je naveden i u naredbi o osnivanju bio je Samostalni specijalizovani operativni motomilicijski bataljon, namenjen za izvođenje specijalnih zadataka na području glavnog grada Sofije i cele teritorije Bugarske. Jedan od glavnih razloga za formiranje jedinice ovakvog tipa bio je talas terorističkih aktivnosti i napada brojnih terorističkih grupa u Evropi sedamdesetih godina prošlog veka, koji su predstavljali i moguću pretnju bezbednosti Bugarske. Porast terorizma, posebno masakr izraelskih sportista na Olimpijadi u Minhenu i serija otmica aviona od strane palestinskih radikalnih grupa, bio je razlog da se u mnogim zemljama Zapadne Evrope i bivšeg Varšavskog pakta, formiraju specijalne antiterorističke jedinice, pa su i Bugari odlučili da učine isto.
U skladu sa tadašnjom praksom, Samostalni operativni milicijski bataljon je dobio i svoju vojnu oznaku (šifru) – Jedinica 72620. Selekcija i obuka prvih oficira i podoficira za jedinicu obavljena je u periodu od decembra 1979, do juna 1980. Široj javnosti nova specijalna formacija je predstavljena na paradi 6. juna 1980, u Sofiji, na kojoj je njen komandant, pukovnik Neno Gančev podneo raport o brojnom stanju: 17 oficira i 182 podoficira. Dakle, jedinica je od samog početka imala isključivo profesionalni sastav. Iste godine, Ministarstvo unutrašnjih poslova donelo je i zvanično Operativno uputstvo o radu specijalnog bataljona, u kome su precizirane nadležnosti i zadaci koje jedinica izvršava, operativne procedure upotrebe, komandna struktura, unutrašnja organizacija i sistematizacija radnih mesta, program rada i obuke, spisak materijalno-tehničkih sredstava i opreme, saradnja sa ostalim službama policije. Početna struktura i organizacija bataljona nisu se mnogo razlikovale od vojne jedinice istog ranga.
U okviru opsežne reorganizacije izvršene 1992, posle raspada komunističkog sistema, jedinica je dobila sadašnji naziv SOBT i novu organizacionu strukturu, koja je trajala do 2003, kada je usledila još jedna reorganizacija, koja je udarila temelje današnjem izgledu jedinice. Struktura SOBT prilagođena je evropskim standardima za ovakvu vrstu jedinica. Sastoji se od: komande, na čijem čelu su komandant i njegov zamenik, Grupe za specijalnu pripremu (planiranje, obuka, saradnja, koordinacija), četiri Grupe za specijalne operacije (interventne), odeljenja instruktora, logističke službe, tehničke službe i odeljenja za administrativne poslove. Interventne grupe čine srž jedinice i u sastavu imaju specijaliste za upade, snajperiste, ronioce, tehničare za minsko-eksplozivna sredstva (MES).
Jedinica je namenjena za izvršavanje najsloženijih zadataka u borbi protiv terorizma i teškog kriminala: prevencija terorizma (uključujući i borbene aktivnosti protiv terorista – hapšenje, neutralisanje pojedinaca i grupa), rešavanje svih talačkih situacija, naročito u slučajevima otmice vazduhoplova i drugih saobraćajnih sredstava (autobus, putnička vozila, voz, plovna sredstva), barikadiranja (upad u zabarikadirane objekte i prostorije i hapšenje lica koja se u njima nalaze), hapšenje opasnih kriminalaca i kriminalnih grupa, intervencije u situacijama kada se očekuje pružanje otpora vatrenim oružjem i obezbeđenje strateških i važnih objekata i VIP.
Prepoznatljivo obeležje pripadnika SOBT su crvene beretke sa amblemom jedinice. Kandidati iz policije koji žele dobrovoljno da stupe u SOBT, prolaze kroz višednevni selektivni kurs, na kome se obavlja provera fizičke spremnosti, psiho testiranje, medicinski pregledi i bezbednosna provera biografije. Kandidati sa najboljim ocenama upućuju se na osnovnu obuku (takođe selektivnu) u trajanju od tri do šest meseci. Obuka je podeljena u četiri oblasti: taktička i specijalna obuka, specijalna fizička priprema, borilačke veštine, naoružanje i nastava gađanja. Taktička i specijalna obuka sastoji se od serije kurseva, koji osposobljavaju pripadnike za izvršavanje taktike specijalnih dejstava: taktička (pešadijska) obuka, rukovanje MES, veranje, topografija, sanitetska obuka, ronjenje, osnovna padobranska obuka, interventna vožnja automobila i rukovanje uređajima za vezu. Arsenal naoružanja i opreme čini praktična i efikasna mešavina domaćeg i stranog naoružanja. Osnovno ručno vatreno oružje predstavlja pištolj Glock kalibra 9 mm Para (modeli 17, 19 i 26) koji mogu da se opreme prigušivačima, kao i model 17-T Simunition. Tim automatskog oružja čine skraćene verzije HK MP-5K PDW sa prigušivačima, „kalašnjikovi“ AK-47 i PK u kalibru 7,62 mm opremljeni prigušivačima, kolimatorskim nišanima i taktičkim svetlom. Snajpersko odeljenje predstavljaju puške PGM Ultima Ratio kalibra 7,62×51 NATO, SAKO TRG-42 u kalibru .338 Lapua (8,60×70 mm), UR Hecate-2 u teškom kalibru 12,7 mm.
D. DŽAMIĆ