Policijski vatreni adut

U oktobru 2013, IA2 5,56 mm zvanično je prihvaćena u oružanim snagama  Brazila, a „u igri„ je i policija, suočena sa strahovitom stopom kriminala u poznatim favelama najveće države Južne Amerike.

Brazilska namenska industrija je iznedrila nastavak uspešne serije jurišnih pušaka u kalibru 5,56 mm. Novi karabin deli osnovne karakteristike sa najsavremenijim klasično koncipiranim karabinima u svetu. Prema tome, tradicija kvalitetnog brazilskog streljačkog naoružanja se nastavlja, baš kao što je to bilo davne 1985, kada se pojavila prva IMBEL serija MD u kalibru 5,56 mm. Prosečnim poznavaocima ličnog i streljačkog oružja Brazilci su najpoznatiji prema pištoljima i automatima „Taurus“, koji godinama na tržište izbacuju više nego konkurentno oružje po relativno povoljnim cenama. Međutim, Brazilci imaju i zanimljivu paletu jurišnih pušaka koje izrađuju za sopstvene potrebe, a vode poreklo iz državne kompanije IMBEL („Industria de Materiel Belico do Brasil“).

Kažemo zanimljive serije, jer su se prve jurišne puške domaće konstrukcije pojavile još 1985, prema čemu su se Brazilci praktično izjednačili sa Britancima, koji su svoje jurišne puške SA80 (L85) istog kalibra, 5,56 mm uveli praktično iste godine. Zajedničko Brazilcima i Britancima su puške koje su pre toga koristili – belgijske FN FAL, koje su obe države proizvodile u sopstvenim pogonima kao M964 i L1A1, respektivno. Međutim, dok su Britanci krenuli potpuno drugim putem i odustali od FN FAL u korist sistema koji je sličan sa američkom na AR-18, Brazilci su ostali verni oprobanom sistemu stare dobre belgijske puške, iako postoje svedočenja da pouzdanost ovih pušaka nije na najvišem nivou. Izuzetak je bio zatvarač, gde je umesto oscilujućeg tipa na FN FAL, korišćen rotacioni sa sedam ispusta, sličan kao na američkoj M16. IMBEL MD2 sa preklopnim osloncem za rame u stranu i MD3 sa fiksnim polimernim osloncem za rame, zajedno sa američkim M16A2 i nemačkim HK33, predstavljaju oslonac brazilskih oružanih snaga. U međuvremenu je uvedena i poboljšana IMBEL MB97L, koja je u odnosu na MB2 i 3 olakšana (sa ne baš malih 4,4 na prihvatljivih 3,7 kg). Pored MB97L, pojavila se varijanta MB97LM, namenjena za specijalne jedinice sa dodatnim Picatinny šinama za ugradnju različitih nišana i taktičkih dodataka, dok je MB97LC olakšana poluautomatska verzija skraćene cevi, mase 3,3 kg, namenjene za policiju.

Moderna klasika

Najnoviji član brazilske, danas već mnogobrojne porodice pušaka je IA2 5,56 mm. Međutim, s obzirom na objavljene karakteristike, ne radi se o pušci, već bi tačnije bilo da se ovo oružje kategoriše kao karabin. Dužina cevi je samo 330 mm, što je na nivou recimo G36K sa cevi dužine 318 mm. Osnovni motiv skraćenja cevi je postizanje kompaktnijeg oružja, pogodnijeg za dejstvo u urbanim uslovima, odnosno, na manjim daljinama. Kao nuspojava je neminovno smanjenje početne brzine, zbog nepotpunog iskorišćenja barutnog punjenja klasične NATO municije sa zrnima M193 ili SS109. Posledica je smanjenje daljine na kojoj spomenuta zrna fragmentišu, te je udaljenost do koje je zaustavna moć zadovoljavajuća relativno mala.

Ovo, međutim, za ovako kratka oružja i nije toliko važno, ukoliko se koriste onako kako je i predviđeno, na malim daljinama, do najviše 50 m. Amerikanci se svojski trude da reše ovaj problem sa sopstvenim karabinima M4 sa cevima dužine 368 mm, tako da već neko vreme ispituju nove vrste municije kalibra 5,56 mm, koje imaju povećanu efikasnost čak i iz kratkih cevi kao što je to slučaj sa IA2 5,56, a tipičan primer je Mk318.
Princip rada nije izmenjen u odnosu na IMBEL MB2, 3 i 97, a zasniva se na pozajmici gasa sa klipom kratkog hoda i rotacionim zatvaračem sa sedam ispusta. Teoretska brzina gađanja je 750 met/min. Prema ovim karakteristikama, IA2 se ne razlikuje korenito u odnosu na masu savremenih pušaka poput G36 ili HK416. Ono što IA2 čini modernom i stavlja je rame uz rame sa drugim svetski poznatim savremenim puškama su korišćeni materijali. Sanduk i zglobno povezano kućište sistema za opaljenje izrađeni su od legure aluminijuma, sa unutrašnjim čličnim komponentama. S druge strane, pištoljski rukohvat, prednji potkundak i oslonac za rame su od tvrdog polimera, što je svetski trend.

Bajonet kao opcija

Hranjenje je okvirima kapaciteta 30 metka, koji su kompatibilni sa STANAG standardom i odgovaraju puškama M16, a i mnogim drugim. Na karabinu su ugrađeni mehanički diopterski nišani sa dva položaja, za daljine do 150 i 300 m. Za specijalne jedinice od velikog značaja je ugradnja četiri standardne Picatinny šine. Jedna se nalazi sa gornje strane i pruža se duž celokupne dužine sanduka i prednjeg potkundaka, dok su ostale tri kraće i nalaze se na obe strane i ispod prednjeg potkundaka. To ostavlja velike mogućnosti u ugradnji različitih nišana, od laserskih, refleksnih, do klasičnih optičkih i noćnih, taktičkih lampi, jurišnih rukohvata i sl. Možda najekstremniji dodatak, je potcevni bacač granata kalibra 40 mm, kao što je američki M203, u operativnoj upotrebi brazilske armije. Pored ovog danas vrlo popularnog oružja, Brazilci su ostali verni i tromblonskim minama, verovatno zbog veće efikasnosti na cilju u odnosu na malene granate bacača kalibra 40 mm. Interesantno je da je ostavljena mogućnost ugradnje bajoneta, što u određenoj meri čudi, s obzirom na relativno kratku cev i što je možda još važnije, relativno malu ukupnu dužinu oružja od 850 mm, sa rasklopljenim osloncem za rame. Sa sklopljenim osloncem za rame, dužina karabina je 600 mm, a masa prazne puške je 3,38 kg

Neizvesna perspektiva

Razvoj karabina IA2 počeo je 2008, a trajao do 2012. U poređenju sa IMBEL MB1, koja se pojavila 1983, odnosno MB2 čiji je razvoj trajao tri godine, razvojni period za IA2 nije kratak. Ključ verovatno leži u drugačijoj tehnologiji izrade i materijalima, što je zahtevalo značajan naučno-istraživački rad. U poređenju sa tim, IMBEL MB1-3 predstavljale su praktično direktnu konverziju M964, licencirane FN FAL. Oktobra 2013, IA2 je zvanično prihvaćena u naoružanje oružanih snaga Brazila.

Kakva je perspektiva IA2? Teško je odgovoriti na ovo pitanje, tim pre što je broj proizvođača sličnog oružja u Južnoj Americi povećan. Na globalnom nivou, situacija je slična, sa velikim brojem vrlo kvalitetnih pušaka i karabina, koji su već zauzeli relativno jake pozicije na tržištu. Brazilci za sada, gledaju sopstvene potrebe. Razvijene su različite varijante, počev od puščane sa cevi 450 mm i masom 3,7 kg, ekstremno kratke sa cevi od 262 mm, kao i varijante u kalibru 7,62×51 (jurišna i snajperska puška) sa okvirom kapaciteta 20 metaka koji odgovara puškama FN FAL. Pitanje je da li su Brazilcima uopšte potrebne inostrane porudžbine, iako su naravno dobrodošle, s obzirom na relativno velike sopstvene potrebe. Jer, pored ne baš malih oružanih snaga, „u igri„ su i policijske snage, suočene sa strahovitom stopom kriminala u poznatim favelama.
tekst i slike: Dr Sebastian BALOŠ