Prekaljeni vitez
Projektovan je i razvijen u istraživačko-projektnom birou OKB Mikojan. U ruskom žargonu je popularno nazivan balalajka (zbog sličnosti sa muzičkim instrumentom), a kod mnogih drugih olovka. Proizvedeno je samo u Sovjetskom Savezu 10.158 primeraka, pored toga proizvodio se u Čehoslovačkoj, Indiji i u Kini (još oko 2.000 primeraka).[1] To je avion sa turbomlaznim motorom, koji je u celoj svetskoj vazduhoplovnoj istoriji imao najmasovniju serijsku proizvodnju, u toj kategoriji, a u periodu posle Korejskog rata i u odnosu na sve ostale avione. On je i rekorder po dužini trajanja serijske proizvodnje, u mnogim varijantama, od 1959. do 1985. godine. Koristio se u preko 50 država, a u nekima je još uvek u upotrebi i posle 58 godina od prvog uvođenja u operativnu upotrebu.
MiG-21 je prvi sovjetski lovac druge generacije, a kasnije varijante se svrstavaju u treću, što podrazumeva pored vatrenog oružja, klasičnog bombarderskog naoružanja, posedovanje raketa kratkog dometa sa samonavođenjem i rakete srednjeg dometa sa poluradarskim navođenjem. U prvoj verziji (MiG-21E), bio je izostavljen top, bile su samo integrisane rakete vazduh–vazduh, sa IC samonavođenjem. Na vreme je zaključeno da je to pogrešno i u noviju verziju Mig-21F, ugrađen je poznati top GŠ-23, sa izvanrednim karakteristikama. To se kasnije pokazalo kao prednost u borbi sa Fantomom, u Vijetnamskom ratu. Razvijen je kao nužan odgovor u trci u naoružanju sa zapadnim vojnim blokom, u kritičnom periodu Hladnog rata. Tadašnji lovački avion MiG-19 i ako je bio svetski rekorder u brzini, nije bio ravnopravan zapadnim lovcima. Korišćena su proverena iskustva u razvoju tradicionalno superiornih lovačkih aviona i umešno je sa koncepcionim rešenjima ublaženo zaostajanje u primeni savremene tehnologije, u domenu elektronike, pogona i vrhunskih materijala. Na račun skromnijeg opremanja i nošenja manje količine goriva, sačuvan je povoljan odnos potisak / masa aviona i sa odličnim aerodinamičkim karakteristikama odlične manevarske karakteristike, posebno u vertikalnoj ravni. Dat je naglasak na stvaranje prednosti u bliskoj borbi, što je bilo presudno u suprotstavljanju Fantomu (koji je bez topa). Sa nošenjem male količine goriva, žrtvovana je autonomija leta (svega je 1,52–1,9 časova), ali mu je obezbeđena velika pokretljivost i brzina penjanja, što je povoljno za presretanje neprijateljskih aviona. Zbog te osobine je figurativno nazivan i skakač. Aerodinamička šema i koncepcija zmaja MiG-21, pokazali su se kao odlična osnova za razvoj velikog broja varijanti. Njegov razvoj ima predistoriju, još od ranih 1950-ih godina, kada je OKB Mikojan završio idejni projekat i studiju za prototip Vi-1, koji je razvijen 1954. godine. Ovo rešenje nije zadovoljavalo i napravljen je reprojekat u Je-2, pa zatim Je-4 sa delta krilom koji je poleteo 16. juna 1955. godine, a kasnije je usavršen u Je-5. Ovaj prototip je javno promovisan u Moskvi, u julu 1956. godine. To je bila promocija sovjetskog uspešnog aviona, koji se proslavio sa više posebnosti i sa uspešnom upotrebom u mnogobrojnim zemljama sveta. To je bio laki lovac presretač, sa relativno malim potiskom motora, a ipak uporediv sa američkim i drugim lovcima, kao što su F-104 starfajter, Nortrop F-5 i Miraž III.
Jugoslavija je bila dugogodišnji korisnik aviona MiG-21. Prvi avioni MiG-21 uvedeni su u naoružanje JRV početkom 1962. godine. Jugoslovensko ratno vazduhoplovstvo je nabavilo i uvelo u operativnu upotrebu 216 aviona MiG-21 u nekoliko varijanti.
