Ubojitost u mikro pakovanju

Predstavljajući i analizirajući vojno streljačko naoružanje, ciljno smo manje prostora posvećivali lanserima granata, jer se obično tretiraju kao oruđe podrške, čak i oni potcevni koji se montiraju na savremene automatske puške. Jednometni, prelamajući poput američkog M79 i višemetni sa dobošem revolverskog tipa su vam uglavnom poznati. Ovog leta oružarski svet je uzburkao model koji je predstavio nemački proizvođač “Rheinmetall”, jer karakteristikama odgovara zahtevima da bude priručan (po gabaritima) kao konvencionalna vojnička puška i opcije da se svako pešadijsko odeljenje opremi jednim primerkom.
Označeno kao Squad Support Weapon 40 (SSW40), prema navodima objavljenim tokom ovogodišnjeg specijalizovanog sajma Eurosatory 2022. U pitanju je oružje koje ispaljuje standardne granate 40×46 mm NATO standarda srednje polazne brzine, a procenjeni korisni domet je oko 900 metara. Primenjen je sistem samoregulacije trzaja, što je omogućilo da masa bude umerena, a otklon prilikom ispaljivanja takav da ne destabiliše korisnika. Izborom municije sa različitim projektilima, moguće je ostvariti efikasno dejstvo i protiv lakše oklopljenih ciljeva, a poseban bonus predstavlja izmenjivi okvir i opcija rafalne paljbe. Očekuje se prezentacija konačne verzije tokom naredne godine, a fabrika je vrlo ambiciozna očekujući da oružane snage više zemalja Severnoatlantskog saveza usvoji ovu napravu u svoje arsenale.

“Rheinmetall” je SSW40 prilagodio da podjednako uspešno koristi granate niže početne brzine, kao i municiju sopstvene linije sa srednjim impulsom, koja je prihvaćena od većeg broja savremenih armija širom sveta, jer obezbeđuje uvećani domet usled položenije putanje projektila. Ovakva municija se već koristi za bacače montirane na vozilima Puma (Turmunabhangige Sekundarwaffenanlage), a razvijeni su tipovi granata sa fragmentirajućim dejstvom, protivoklopnim, potom protivvazdušnim za gađanje niskoletećih helikoptera i dronova, specijalizovanim za razbijanje vrata, uz školske, osvetljavajuće, dimne, ali i granate koje imaju dejstvo kao akustične šok bombe.

Bitno je napomenuti kako je ovo samo unapređena varijanta prethodnog modela pod nazivom Hydra, koju su pre tačno deset godina predstavili američka kompanija “Milkor” i koncern “Rheinmetall”, ali je iskazivao određene nedostatke. Na osnovu analitičkog pristupa borbenih iskustava i terenskog opitovanja, zaključeno je da streljačka odeljenja vojske bez dileme imaju potrebu za bacačem granata, mase oko četiri kilograma. Revolverski šestometni su bili oko pet do šest kg prazni, a postojeći podvesni su i pored široke rasprostranjenosti bili nepodesni zbog dometa koji je bio manji od optimalnog, ali i sporosti prilikom prepunjavanja. Kako bi manje verziranim čitaocima bilo jasnije iz kojih razloga je ovakav tip oružja važan, objasnićemo neke bitne činjenice koje su manje poznate ili najčešće pogrešno interpretirane.

Projektil ovakvih granata sadrži čauru sa kapislom u zoni danceta, koja posle udara igle aktivira punjenje baruta u komori visokog pritiska, odakle se stvoreni gasovi usmeravaju ka većoj komori niskog pritiska, gde se oni usmeravaju ka projektilu koji se na taj način lansira kroz trasu cevi. Polazna ideja je bila da se ostvari efekat ručne bombe snažnijeg dejstva po ciljevima koji su zaklonjeni ili udaljeni mnogostruko više od dometa manuelnog izbačaja. Pojednostavljeno, želelo se svojevrsnom ručnom artiljerijom preko limita tromblonskih mina trenutnog dejstva vršiti eliminacija protivničkog ljudstva na utvrđenim i zaklonjenim položajima, individualnim oružjem vojnika strelca. Osim borbenih dejstava u naseljenim mestima gde se ostvaruje trenutno onesposobljavanje više protivnika u zatvorenim prostorijama, ovakvi bacači su nezamenljivi kada se napadaju transportna vozila ili oštećuju pojedini tehnički sistemi.
Najčešće se objavljuju navodi kako je rodonačelnik ovakvih granata konstruktor Anatolij Đakonov, oficir Carske Rusije i SSSR, koji je osmislio lanser 1916. godine, klasiran kao bacač trenutnih projektila kalibra 40 mm upotrebom standardne puške Mosin Nagan, a usvojila ga je Crvena Armija krajem dvadesetih godina prošlog veka. Istine radi, sličan uređaj je pre njega patentirao Frederick Marten Hale, a od 1908. godine se u vojsci Britanske Imperije koristio upotrebom puške SMLE, tako što su se ručne bombe i tipske granate ispaljivale iz cevi manevarskim metkom, a ovo je dosta korišteno tokom Prvog svetskog rata u rovovskim borbama Zapadnog fronta. Dodajmo da je francuska vojska takođe imala svoje Viven-Bessieres bacače granata od 1916. godine, pa su naši preci posle preoružavanja na Solunskom frontu koristili tu napravu sa tromblonskim nastavkom uz pomoć koga je s puške mogao da se lansira projektil trenutno-razornog dejstva do daljine od 190 metara.

Puške Lebel 1886/93 opremljene njim su se i posle rata dugo zadržale u opremi vojske Kraljevine SHS i Jugoslavije. Dakle, znatno pre ruskog modela, a ako dosledno primenjujemo istraživanje morali bismo naglasiti da je još od XVI veka zabeležena izrada i upotreba prerađenih kremenjača sa prilagođenim cevima veće zapremine i prečnika kojim su ispaljivani tipski projektili eksplozivnog dejstva. Veliki broj takvih “ručnih minobacača” je sačuvano i nalaze se u postavkama muzeja.
U poređenju sa savremenim kompaktnim bacačima granata poput američkog modularnog M320 koji se može koristiti kao podvesni ili autonomno oružje, te sličnih derivata, SSW40 ima znatno veću brzinu paljbe i efikasan domet. Budući da su zemlje našeg regiona, prvenstveno Hrvatska i Srbija, značajni proizvođači oružja srodnog tipa i namene, jer se njihovi šestometni modeli sa rotirajućim dobošem koriste u mnoštvu armija, može se očekivati da razvojni stručnjaci u narednom periodu prezentuju nešto nemačkom konceptu koji ima perspektivu.
Milan Milanović